[ Pobierz całość w formacie PDF ]
miejscach, jak świadczy o tym praca H. G. Wellsa (jego Future in America wywarła
głęboki wpływ na profesora Plenge, który charakteryzyje Wellsa jako wybitną
postać współczesnego socjalizmu), ale szczególnie w Niemczech, gdzie jest
najlepiej rozumiana i napełniej realizowana. Wojna między Anglią i Niemcami jest
zatem rzeczywiście konfliktem dwóch przeciwstawnych zasad. Gospodarcza
wojna światowa jest trzecią wielką epoką duchowej walki we współczesnej
historii. Wa nością dorównuje Reformacji i wolnościowej rewolucji bur uazyjnej.
Jest to walka o zwycięstwo nowych sił zrodzonych z postępów ycia gospodarczego
XIX stulecia: socjalizmu i organizacji. Albowiem w sferze idei Niemcy były
najbardziej zagorzałymi zwolennikami wszystkich socjalistycznych wizji, a w
sferze rzeczywistości najpotę niejszym budowniczym najwy ej zorganizowanego
systemu gospodarczego. W nas jest wiek dwudziesty. Jakikolwiek będzie wynik
wojny jesteśmy narodem wzorcowym. Nasze idee będą wyznaczać cele ycia ludzkości.
- Historia świata prze ywa obecnie ogromne widowisko, w którym za naszą
przyczyną nowe wielkie ideały ycia osiągają ostateczne zwycięstwo podczas, gdy w
tym samym czasie w Anglii jedna ze światowo-historycznych zasad ostatecznie
upada. Gospodarka wojenna w Niemczech w 1914 roku jest pierwszÄ…
realizacją socjalistycznego społeczestwa, jej duch zaś pierwszym aktywnym, a nie
tylko roszczeniowym, przejawem ducha socjalistycznego. Potrzeby wojny
ugruntowały idee socjalistyczne w niemieckim yciu gospodarczym, i w ten sposób
obrona naszego narodu przyniosła ludzkości ideę roku 1914, ideę niemieckiej
organizacji, narodowej wspólnoty (Volksgemeinschaft) narodowego socjalizmu.
/.../ Niepostrze enie całe nasze ycie polityczne w pastwie i gospodarce wzniosło
się na wy szy poziom. -ycie gospodarcze i ycie pastwa tworzą nową jedność. /.../
Poczucie odpowiedzialności gospodarczej charakteryzuje pracę słu b cywilnych,
przenika wszelką działalność prywatną. Nowa niemiecka korporacyjna
konstytucja ycia gospodarczego, która jak przyznaje prof. Plange nie jest
jeszcze dojrzała i kompletna, jest najwy szą formą ycia pastwowego, jaka
była kiedykolwiek znana na świecie. Początkowo profesor Plange miał jeszcze
nadzieję na pogodzenie idei wolności z ideą organizacji, choć głównie poprzez
całkowite, acz dobrowolne podporządkowanie się jednostki ogółowi. Ale te ślady
idei liberalnych szybko zniknęły z jego pism. Do roku 1918 unia socjalizmu i
bezwzględnej polityki siły w pełni dojrzała w jego umyśle. Na krótko przed kocem
wojny nawoływał swych współziomków w socjalistycznym piśmie "Die Glocke" w
następujący sposób: Najwy szy czas zauwa yć fakt, e socjalizm musi być
polityką siły, poniewa ma on się stać organizacją. Socjalizm musi zdobyć władzę,
nigdy nie powinien bezmyślnie jej niszczyć. Natomiast w czasie wojny narodów
najwa niejsze dla socjalizmu jest pytanie: który naród jest szczególnie powołany
do władzy ze względu na swe wzorowe przywództwo w organizowaniu narodów?
Antycypuje on wszystkie te idee, które miały w kocu uzasadnić Nowy Aad Hitlera:
Czy z punktu widzenia socjalizmu, którego istotą jest organizacja,
absolutne prawo narodów do samostanowienia nie jest właśnie prawem do
indywidualistycznej anarchii gospodarczej? Czy pragniemy dać jednostce prawo do
pełnego samostanowienia w sprawach gospodarczych? Konsekwentny socjalizm mo e
przyznać narodowi prawo samostanowienia jedynie w zgodzie z rzeczywistym,
zdeterminowanym historycznie, układem sił. Ideały, które tak jasno wyraził
Plenge były szczególnie popularne, a mo e nawet z nich się wywodziły, pośród
pewnych kręgów niemieckich uczonych i in ynierów, którzy głośno domagali się,
tak jak ich współcześni naśladowcy w Anglii i Ameryce, wprowadzenia centralnie
planowanej organizacji wszystkich aspektów ycia. Przewodził im znany chemik
Wilhelm Oswald, którego ujęcie tych kwestii osiągnęło niejaką sławę. Mówi się o
nim, i miał publicznie stwierdzić, e Niemcy chcą zorganizować Europę,
której jak dotąd, brak organizacji. Wyjawię wam teraz wielki sekret Niemiec: my,
czy mo e rasa niemiecka, odkryliśmy doniosłość organizacji. Podczas, gdy inne
narody ciągle jeszcze yją pod rządami indywidualizmu, my ju osiągnęliśmy rządy
organizacji. Bardzo podobne idee krą yły w biurach niemieckiego potentata
Strona 69
Hayek Droga do Zniewolenia.txt
surowcowego, Waltera Rathenaua, który choć zadr ałby, gdyby uświadomił sobie
konsekwencje swojej totalitarnej ekonomii, zasługuje jednak na pokazne miejsce w
ka dej obszerniejszej historii rozwoju ideałów nazistowskich. Za pomocą swych
publikacji ukształtował on, bardziej ni ktokolwiek inny, poglądy ekonomiczne
pokolenia, które dorastało podczas ostatniej wojny i bezpośrednio po niej.
Niektórzy zaś z jego najbli szych współpracowników stanowili pózniej jądro
zespoÅ‚u administracyjnego planu piÄ™cioletniego Göringa. Bardzo podobne byÅ‚y te
nauki innego byłego marksisty Friedricha Naumanna, którego Mitteleuropa
osiągnęła prawdopodobnie największy nakład spośród wszystkich ksią ek
opublikowanych w Niemczech w okresie wojny.
Naumanna, równie charakterystycznych dla niemieckiego połączenia socjalizmu z
imperializmem, jak wszystkie cytowane przez nas w tym tekście, mo na znalezć w
ksiÄ… ce R.D.Butlera The Roots of National Socialism, 1941, s. 203-209.>
Najpełniejsze jednak rozwinięcie tych idei i ich szerokie rozpowszechnienie
przypadło w udziale czynnemu politykowi socjalistycznemu, członkowi lewego [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl exclamation.htw.pl
miejscach, jak świadczy o tym praca H. G. Wellsa (jego Future in America wywarła
głęboki wpływ na profesora Plenge, który charakteryzyje Wellsa jako wybitną
postać współczesnego socjalizmu), ale szczególnie w Niemczech, gdzie jest
najlepiej rozumiana i napełniej realizowana. Wojna między Anglią i Niemcami jest
zatem rzeczywiście konfliktem dwóch przeciwstawnych zasad. Gospodarcza
wojna światowa jest trzecią wielką epoką duchowej walki we współczesnej
historii. Wa nością dorównuje Reformacji i wolnościowej rewolucji bur uazyjnej.
Jest to walka o zwycięstwo nowych sił zrodzonych z postępów ycia gospodarczego
XIX stulecia: socjalizmu i organizacji. Albowiem w sferze idei Niemcy były
najbardziej zagorzałymi zwolennikami wszystkich socjalistycznych wizji, a w
sferze rzeczywistości najpotę niejszym budowniczym najwy ej zorganizowanego
systemu gospodarczego. W nas jest wiek dwudziesty. Jakikolwiek będzie wynik
wojny jesteśmy narodem wzorcowym. Nasze idee będą wyznaczać cele ycia ludzkości.
- Historia świata prze ywa obecnie ogromne widowisko, w którym za naszą
przyczyną nowe wielkie ideały ycia osiągają ostateczne zwycięstwo podczas, gdy w
tym samym czasie w Anglii jedna ze światowo-historycznych zasad ostatecznie
upada. Gospodarka wojenna w Niemczech w 1914 roku jest pierwszÄ…
realizacją socjalistycznego społeczestwa, jej duch zaś pierwszym aktywnym, a nie
tylko roszczeniowym, przejawem ducha socjalistycznego. Potrzeby wojny
ugruntowały idee socjalistyczne w niemieckim yciu gospodarczym, i w ten sposób
obrona naszego narodu przyniosła ludzkości ideę roku 1914, ideę niemieckiej
organizacji, narodowej wspólnoty (Volksgemeinschaft) narodowego socjalizmu.
/.../ Niepostrze enie całe nasze ycie polityczne w pastwie i gospodarce wzniosło
się na wy szy poziom. -ycie gospodarcze i ycie pastwa tworzą nową jedność. /.../
Poczucie odpowiedzialności gospodarczej charakteryzuje pracę słu b cywilnych,
przenika wszelką działalność prywatną. Nowa niemiecka korporacyjna
konstytucja ycia gospodarczego, która jak przyznaje prof. Plange nie jest
jeszcze dojrzała i kompletna, jest najwy szą formą ycia pastwowego, jaka
była kiedykolwiek znana na świecie. Początkowo profesor Plange miał jeszcze
nadzieję na pogodzenie idei wolności z ideą organizacji, choć głównie poprzez
całkowite, acz dobrowolne podporządkowanie się jednostki ogółowi. Ale te ślady
idei liberalnych szybko zniknęły z jego pism. Do roku 1918 unia socjalizmu i
bezwzględnej polityki siły w pełni dojrzała w jego umyśle. Na krótko przed kocem
wojny nawoływał swych współziomków w socjalistycznym piśmie "Die Glocke" w
następujący sposób: Najwy szy czas zauwa yć fakt, e socjalizm musi być
polityką siły, poniewa ma on się stać organizacją. Socjalizm musi zdobyć władzę,
nigdy nie powinien bezmyślnie jej niszczyć. Natomiast w czasie wojny narodów
najwa niejsze dla socjalizmu jest pytanie: który naród jest szczególnie powołany
do władzy ze względu na swe wzorowe przywództwo w organizowaniu narodów?
Antycypuje on wszystkie te idee, które miały w kocu uzasadnić Nowy Aad Hitlera:
Czy z punktu widzenia socjalizmu, którego istotą jest organizacja,
absolutne prawo narodów do samostanowienia nie jest właśnie prawem do
indywidualistycznej anarchii gospodarczej? Czy pragniemy dać jednostce prawo do
pełnego samostanowienia w sprawach gospodarczych? Konsekwentny socjalizm mo e
przyznać narodowi prawo samostanowienia jedynie w zgodzie z rzeczywistym,
zdeterminowanym historycznie, układem sił. Ideały, które tak jasno wyraził
Plenge były szczególnie popularne, a mo e nawet z nich się wywodziły, pośród
pewnych kręgów niemieckich uczonych i in ynierów, którzy głośno domagali się,
tak jak ich współcześni naśladowcy w Anglii i Ameryce, wprowadzenia centralnie
planowanej organizacji wszystkich aspektów ycia. Przewodził im znany chemik
Wilhelm Oswald, którego ujęcie tych kwestii osiągnęło niejaką sławę. Mówi się o
nim, i miał publicznie stwierdzić, e Niemcy chcą zorganizować Europę,
której jak dotąd, brak organizacji. Wyjawię wam teraz wielki sekret Niemiec: my,
czy mo e rasa niemiecka, odkryliśmy doniosłość organizacji. Podczas, gdy inne
narody ciągle jeszcze yją pod rządami indywidualizmu, my ju osiągnęliśmy rządy
organizacji. Bardzo podobne idee krą yły w biurach niemieckiego potentata
Strona 69
Hayek Droga do Zniewolenia.txt
surowcowego, Waltera Rathenaua, który choć zadr ałby, gdyby uświadomił sobie
konsekwencje swojej totalitarnej ekonomii, zasługuje jednak na pokazne miejsce w
ka dej obszerniejszej historii rozwoju ideałów nazistowskich. Za pomocą swych
publikacji ukształtował on, bardziej ni ktokolwiek inny, poglądy ekonomiczne
pokolenia, które dorastało podczas ostatniej wojny i bezpośrednio po niej.
Niektórzy zaś z jego najbli szych współpracowników stanowili pózniej jądro
zespoÅ‚u administracyjnego planu piÄ™cioletniego Göringa. Bardzo podobne byÅ‚y te
nauki innego byłego marksisty Friedricha Naumanna, którego Mitteleuropa
osiągnęła prawdopodobnie największy nakład spośród wszystkich ksią ek
opublikowanych w Niemczech w okresie wojny.
Naumanna, równie charakterystycznych dla niemieckiego połączenia socjalizmu z
imperializmem, jak wszystkie cytowane przez nas w tym tekście, mo na znalezć w
ksiÄ… ce R.D.Butlera The Roots of National Socialism, 1941, s. 203-209.>
Najpełniejsze jednak rozwinięcie tych idei i ich szerokie rozpowszechnienie
przypadło w udziale czynnemu politykowi socjalistycznemu, członkowi lewego [ Pobierz całość w formacie PDF ]