[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Kardynałowie, uwa\ający się, podobnie jak
Pius, za więzniów Watykanu, zniknęli całko-
wicie z publicznego krajobrazu miasta. Wy-
gasł, uwa\any dotąd przez ksią\ąt kościoła za
oczywisty, zwyczaj paradowania po mieście
we wspaniałych szatach mieniących się kolo-
rami. Albowiem jeśli dzisiaj tak będą kroczyć,
to spod uniesionej w trakcie chodzenia sukni
mignie blask szkarłatnych pończoch, na co ob-
serwator westchnie z \alu nad zwycięstwem
cywilizacji nad kolorem"*. Zniknęły tak\e po-
wozy kardynałów - w kolorze intensywnej pur-
pury - i do roku 1870 - wszechobecna prezn-
cja papie\a na placach i eleganckich ulicach
Rzymu. Upajanie się przeszłością, które tutaj
: Christopher Hibert: Rom, 1987.
58
RE D'ITALIA - KRÓLESTWO WAOCH
pobrzmiewa, jest zgodne z obrazem świata czer-
piÄ…cego swojÄ… energiÄ™ z opromienionych ro-
mantyzmem idei dawnych czasów. XIX wiek
prze\ył epokę samo-kreującego się Renesansu,
który wyłonił się jako jedyna droga bezpiecz-
nego kształtowania przyszłości. To właśnie
Rzym uchodził w umysłach wielu ludzi za nową
Arkadię, idylliczną krainę szczęścia, idealne
urzeczywistnienie społeczeństwa przesiąknię-
tego religią, na czele którego stał papie\. Sta-
ro\ytność i Kościół pozostawały w oczach licz-
nych artystów z całej Europy w symbiozie,
przybierajÄ…cej cechy ideowo-utopijne a\ do bez-
krytycznego hołdowania przeszłości.
Kto \ył w takim przeświadczeniu, temu nie-
zliczone nowatorskie projekty budowlane,
tłumy urzędników i dyplomatów przyby-
wających do Rzymu, by zapewnić królowi zdol-
ność do politycznego działania, musiały jawić
się jako rujnowanie ukształtowanego wize-
runku świata. Rzym przestał być wyłącznie
miastem papie\a, jakim był przez całe stulecia.
Walka o Rzym została przegrana. Czy Pius IX
uwa\ał, \e jest winny takiemu stanowi rzeczy?
Tego nie wiemy. Ale świadomość, \e jako cen-
trum światowego Kościoła jest teraz zdany na
łaskę i niełaskę wszystkich kolejnych rządów
i sytuacji politycznych, musiała napełniać pa-
pie\a głęboką troską. Nie chodziło w niej by-
najmniej o \ycie i nienaruszalność osobistą,
lecz o mo\liwość działania, o wolność, o Koś-
ciół nie poddający się naciskom. Mo\na zrozu-
mieć, \e do duszy papie\a, który ogłosił się
więzniem Watykanu, zakradła się nuta rezyg-
nacji i zgorzknienia. Na całym świecie odczu-
59
I. śYCIE DLA WOLNOZCI KOZCIOAA
wano izolacjÄ™ papie\a Piusa IX jako kres pew-
nej epoki w historii Kościoła. Tylko raz udało
się na chwilę przywrócić blask glorii i chwałę
dawnych czasów. 3 czerwca 1877 r. obcho-
dzono na świecie złoty jubileusz papie\a jako
biskupa. Pół roku pózniej, 7 lutego 1878 r.
zmarł, pogrą\ony w rozczarowaniu, ale tak\e
ze świadomością, \e zrobił wszystko, co na-
le\ało do obowiązków jego urzędu.
RZYM JAKO CAPUT MUNDI
Pontyfikat Piusa IX nie byłby opisany
w pełni bez podkreślenia jego zasług na
płaszczyznie Kościoła światowego. Ju\
w 1850 Pius zaanga\ował się na rzecz przy-
wrócenia hierarchii kościelnej dla 700 000 ka-
tolików zamieszkałych w królestwie Anglii,
mianujÄ…c teologa Nicholasa Wisemana pierw-
szym od czasów Reformacji arcybiskupem
Westminsteru; niedługo pózniej został on człon-
kiem Kolegium Kardynalskiego. Następnie Pius
wyznaczył pierwszego irlandzkiego kardynała:
stanowisko to objÄ…Å‚ Paul Cullen, dawny rektor
Kolegium Irlandzkiego w Rzymie, który został
biskupem Armagh, a w 1866 r. kardynałem.
Katolicy w Holandii uzyskali w 1848 r. swo-
bodę religijną i Pius natychmiast przystąpił do
dzieła odbudowy hierarchii kościelnej, znisz-
czonej wskutek Reformacji. Ustanowił na
całym świecie 29 arcybiskupstw, 132 biskup-
stwa i 51 porównywalnych kościelnych obsza-
rów administracyjnych.
Du\ym wsparciem cieszyła się pod rządami
Piusa IX wszelkiego rodzaju działalność mi-
syjna. W Niemczech powstały stowarzyszenia
misyjne, takie jak Stowarzyszenie Misyjne Lud-
wiga w Monachium czy Stowarzyszenie Fran-
ciszka-Xawerego w Akwizgranie. Zwiat kato-
licki z zadowoleniem przyjÄ…Å‚ zainteresowanie
działalnością misyjną ze strony tego papie\a.
Poprawa warunków \ycia katolików na całym
61
I. śYCIE DLA WOLNOZCI KOZCIOAA
świecie była myślą przewodnią jego pontyfi-
katu. Z RosjÄ…, HiszpaniÄ…, AustriÄ…, PortugaliÄ…,
Haiti, Hondurasem, WenezuelÄ…, NikaraguÄ…, San
Salvador i innymi krajami Pius zawarł konkor-
daty. MalejÄ…ce z biegiem lat zobowiÄ…zania po-
lityczno-terytorialne, nało\one na Kościół
przez Państwo Kościelne spowodowały, \e
bardziej zaanga\ował się on na polu między-
narodowym. Niewielki obszar zajmowany za
murami Watykanu nie stanowił \adnego ogra-
niczenia dla aktywności misyjnej i duszpa-
sterskiej przedstawiciela Chrystusa na ziemi.
Pius IX zaczął zdobywać w Niemczech niespo-
tykaną dotychczas popularność. Ze stowarzy-
szeń zakładanych pod jego egidą na rzecz
wspierania swobód religijnych wyrosło
w 1848 r. Pierwsze Walne Zgromadzenie Sto-
warzyszeń Katolickich w Niemczech, które
następnie dało początek Dniom Katolików, któ-
rym Pius regularnie udzielał swojego błogosła-
wieństwa.
Katolicka opinia światowa dostrzegła w Piu-
sie wielkiego papie\a-cierpiętnika", któremu
wyrządzono niezasłu\oną krzywdę. Dzięki
charyzmie i zaprawionej humorem uprzej-
mości, o której świadczą relacje Auberta i Mar-
tiny oraz wyobra\eniom o papie\u, który
wskutek zaistniałych okoliczności politycznych
musiał tak wiele brać na swoje barki, w poło-
wie XIX wieku rozpętała się fala prawdziwej
dewocji papieskiej". Im mniejsza była poli-
tyczna suwerenność papie\a, tym bardziej
Rzym stawał się miastem papieskim. Do
Rzymu jezdziło się (i jezdzi) w końcu po to,
\eby zobaczyć papie\a.
62
RZYM JAKO CAPUT MUNDI
Tak silny zwiÄ…zek z Rzymem wynika z pew-
nością nie tylko z trzezwej analizy zasady jedno-
ści Kościoła, którą uosabia papie\, ale tak\e
z emocjonalnego przywiÄ…zania do miejsc tworzÄ…-
cych podwaliny naszej kościelnej ojczyzny. W tym
samym czasie w historii teologii zaczyna być
mowa o siłach ultrapapieskich" (ultramonta-
nizm, zob. rozdz. Pius i kontrowersyjna nie-
omylność", str. 127), których celem było coraz
silniejsze związanie wiernych z Kościołem
rzymsko-katolickim. Sprawa ta zbiegła się z po-
zbawianiem biskupów władzy w całej Europie.
Rewolucje, ideologia antykościelna, głoszone
ideały Oświecenia oraz sekularyzacja sprzy-
jały właśnie postawom ultrapapieskim", sta-
nowiącym dla wielu odpowiedzialnych osób
w Kościele jedyny sposób na zachowanie nie-
zale\ności i przeciwstawienie się kurateli pań-
stwa. Rzym stał się centrum katolicyzmu, a pa-
pie\ absolutnym suwerenem dla wszystkich
katolików. Poprzez akcentowanie papiestwa
jako naczelnej zasady obowiÄ…zujÄ…cej w KoÅ›-
ciele, zarówno biskupi jak i zaanga\owani re-
ligijnie ludzie świeccy obchodzili ograniczenia
narzucane im przez laicko uformowane pań- [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl exclamation.htw.pl
Kardynałowie, uwa\ający się, podobnie jak
Pius, za więzniów Watykanu, zniknęli całko-
wicie z publicznego krajobrazu miasta. Wy-
gasł, uwa\any dotąd przez ksią\ąt kościoła za
oczywisty, zwyczaj paradowania po mieście
we wspaniałych szatach mieniących się kolo-
rami. Albowiem jeśli dzisiaj tak będą kroczyć,
to spod uniesionej w trakcie chodzenia sukni
mignie blask szkarłatnych pończoch, na co ob-
serwator westchnie z \alu nad zwycięstwem
cywilizacji nad kolorem"*. Zniknęły tak\e po-
wozy kardynałów - w kolorze intensywnej pur-
pury - i do roku 1870 - wszechobecna prezn-
cja papie\a na placach i eleganckich ulicach
Rzymu. Upajanie się przeszłością, które tutaj
: Christopher Hibert: Rom, 1987.
58
RE D'ITALIA - KRÓLESTWO WAOCH
pobrzmiewa, jest zgodne z obrazem świata czer-
piÄ…cego swojÄ… energiÄ™ z opromienionych ro-
mantyzmem idei dawnych czasów. XIX wiek
prze\ył epokę samo-kreującego się Renesansu,
który wyłonił się jako jedyna droga bezpiecz-
nego kształtowania przyszłości. To właśnie
Rzym uchodził w umysłach wielu ludzi za nową
Arkadię, idylliczną krainę szczęścia, idealne
urzeczywistnienie społeczeństwa przesiąknię-
tego religią, na czele którego stał papie\. Sta-
ro\ytność i Kościół pozostawały w oczach licz-
nych artystów z całej Europy w symbiozie,
przybierajÄ…cej cechy ideowo-utopijne a\ do bez-
krytycznego hołdowania przeszłości.
Kto \ył w takim przeświadczeniu, temu nie-
zliczone nowatorskie projekty budowlane,
tłumy urzędników i dyplomatów przyby-
wających do Rzymu, by zapewnić królowi zdol-
ność do politycznego działania, musiały jawić
się jako rujnowanie ukształtowanego wize-
runku świata. Rzym przestał być wyłącznie
miastem papie\a, jakim był przez całe stulecia.
Walka o Rzym została przegrana. Czy Pius IX
uwa\ał, \e jest winny takiemu stanowi rzeczy?
Tego nie wiemy. Ale świadomość, \e jako cen-
trum światowego Kościoła jest teraz zdany na
łaskę i niełaskę wszystkich kolejnych rządów
i sytuacji politycznych, musiała napełniać pa-
pie\a głęboką troską. Nie chodziło w niej by-
najmniej o \ycie i nienaruszalność osobistą,
lecz o mo\liwość działania, o wolność, o Koś-
ciół nie poddający się naciskom. Mo\na zrozu-
mieć, \e do duszy papie\a, który ogłosił się
więzniem Watykanu, zakradła się nuta rezyg-
nacji i zgorzknienia. Na całym świecie odczu-
59
I. śYCIE DLA WOLNOZCI KOZCIOAA
wano izolacjÄ™ papie\a Piusa IX jako kres pew-
nej epoki w historii Kościoła. Tylko raz udało
się na chwilę przywrócić blask glorii i chwałę
dawnych czasów. 3 czerwca 1877 r. obcho-
dzono na świecie złoty jubileusz papie\a jako
biskupa. Pół roku pózniej, 7 lutego 1878 r.
zmarł, pogrą\ony w rozczarowaniu, ale tak\e
ze świadomością, \e zrobił wszystko, co na-
le\ało do obowiązków jego urzędu.
RZYM JAKO CAPUT MUNDI
Pontyfikat Piusa IX nie byłby opisany
w pełni bez podkreślenia jego zasług na
płaszczyznie Kościoła światowego. Ju\
w 1850 Pius zaanga\ował się na rzecz przy-
wrócenia hierarchii kościelnej dla 700 000 ka-
tolików zamieszkałych w królestwie Anglii,
mianujÄ…c teologa Nicholasa Wisemana pierw-
szym od czasów Reformacji arcybiskupem
Westminsteru; niedługo pózniej został on człon-
kiem Kolegium Kardynalskiego. Następnie Pius
wyznaczył pierwszego irlandzkiego kardynała:
stanowisko to objÄ…Å‚ Paul Cullen, dawny rektor
Kolegium Irlandzkiego w Rzymie, który został
biskupem Armagh, a w 1866 r. kardynałem.
Katolicy w Holandii uzyskali w 1848 r. swo-
bodę religijną i Pius natychmiast przystąpił do
dzieła odbudowy hierarchii kościelnej, znisz-
czonej wskutek Reformacji. Ustanowił na
całym świecie 29 arcybiskupstw, 132 biskup-
stwa i 51 porównywalnych kościelnych obsza-
rów administracyjnych.
Du\ym wsparciem cieszyła się pod rządami
Piusa IX wszelkiego rodzaju działalność mi-
syjna. W Niemczech powstały stowarzyszenia
misyjne, takie jak Stowarzyszenie Misyjne Lud-
wiga w Monachium czy Stowarzyszenie Fran-
ciszka-Xawerego w Akwizgranie. Zwiat kato-
licki z zadowoleniem przyjÄ…Å‚ zainteresowanie
działalnością misyjną ze strony tego papie\a.
Poprawa warunków \ycia katolików na całym
61
I. śYCIE DLA WOLNOZCI KOZCIOAA
świecie była myślą przewodnią jego pontyfi-
katu. Z RosjÄ…, HiszpaniÄ…, AustriÄ…, PortugaliÄ…,
Haiti, Hondurasem, WenezuelÄ…, NikaraguÄ…, San
Salvador i innymi krajami Pius zawarł konkor-
daty. MalejÄ…ce z biegiem lat zobowiÄ…zania po-
lityczno-terytorialne, nało\one na Kościół
przez Państwo Kościelne spowodowały, \e
bardziej zaanga\ował się on na polu między-
narodowym. Niewielki obszar zajmowany za
murami Watykanu nie stanowił \adnego ogra-
niczenia dla aktywności misyjnej i duszpa-
sterskiej przedstawiciela Chrystusa na ziemi.
Pius IX zaczął zdobywać w Niemczech niespo-
tykaną dotychczas popularność. Ze stowarzy-
szeń zakładanych pod jego egidą na rzecz
wspierania swobód religijnych wyrosło
w 1848 r. Pierwsze Walne Zgromadzenie Sto-
warzyszeń Katolickich w Niemczech, które
następnie dało początek Dniom Katolików, któ-
rym Pius regularnie udzielał swojego błogosła-
wieństwa.
Katolicka opinia światowa dostrzegła w Piu-
sie wielkiego papie\a-cierpiętnika", któremu
wyrządzono niezasłu\oną krzywdę. Dzięki
charyzmie i zaprawionej humorem uprzej-
mości, o której świadczą relacje Auberta i Mar-
tiny oraz wyobra\eniom o papie\u, który
wskutek zaistniałych okoliczności politycznych
musiał tak wiele brać na swoje barki, w poło-
wie XIX wieku rozpętała się fala prawdziwej
dewocji papieskiej". Im mniejsza była poli-
tyczna suwerenność papie\a, tym bardziej
Rzym stawał się miastem papieskim. Do
Rzymu jezdziło się (i jezdzi) w końcu po to,
\eby zobaczyć papie\a.
62
RZYM JAKO CAPUT MUNDI
Tak silny zwiÄ…zek z Rzymem wynika z pew-
nością nie tylko z trzezwej analizy zasady jedno-
ści Kościoła, którą uosabia papie\, ale tak\e
z emocjonalnego przywiÄ…zania do miejsc tworzÄ…-
cych podwaliny naszej kościelnej ojczyzny. W tym
samym czasie w historii teologii zaczyna być
mowa o siłach ultrapapieskich" (ultramonta-
nizm, zob. rozdz. Pius i kontrowersyjna nie-
omylność", str. 127), których celem było coraz
silniejsze związanie wiernych z Kościołem
rzymsko-katolickim. Sprawa ta zbiegła się z po-
zbawianiem biskupów władzy w całej Europie.
Rewolucje, ideologia antykościelna, głoszone
ideały Oświecenia oraz sekularyzacja sprzy-
jały właśnie postawom ultrapapieskim", sta-
nowiącym dla wielu odpowiedzialnych osób
w Kościele jedyny sposób na zachowanie nie-
zale\ności i przeciwstawienie się kurateli pań-
stwa. Rzym stał się centrum katolicyzmu, a pa-
pie\ absolutnym suwerenem dla wszystkich
katolików. Poprzez akcentowanie papiestwa
jako naczelnej zasady obowiÄ…zujÄ…cej w KoÅ›-
ciele, zarówno biskupi jak i zaanga\owani re-
ligijnie ludzie świeccy obchodzili ograniczenia
narzucane im przez laicko uformowane pań- [ Pobierz całość w formacie PDF ]